AKP tarafından hazırlanan 8. Yargı Paketi’nde, Anayasa Mahkemesi kararı uyarınca geçici olarak kurulan Tazminat Komisyonu’nun kalıcı olarak ve geniş yetkili biçimde kurulması düzenlemesi yer aldı. Pakette ayrıca ceza sistemi açısından büyük öneme sahip, “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması” (HAGB) sistemi, sil baştan düzenlendi. Örgüt adına suç işleyenlere ağır cezalar verilmesinin öngörüldüğü pakette, kaçak sanıkların sorgularının önceden yapılmaması durumunda hapse mahkum edilemeyecekleri düzenlemesi yer aldı. Buna göre, kritik davalarda, firari durumda bulunan sanıklar için zamanaşımı kararlarının çıkması söz konusu olabilecek.
AKP tarafından hazırlanarak kamuoyuna duyurulan, önümüzdeki hafta TBMM’de görüşülmesi beklenen pakette yer alan bazı düzenlemeler şöyle:
-İstinaf ve temyiz kanun yollarına başvuru süreleri “iki hafta” olarak belirlendi.
-Cezaevindeki kişilerin “kısıtlanması” kendi taleplerine bağlı olacak. Sadece cezaevinde oldukları ya da hapis cezası aldıkları için, bu kişilerin varlıkları için vasi ya da kayyım atanamayacak. Ancak beş yılın üzerinde hapis cezası alanların kısıtlanması konusunda idare ya da vesayet makamı takdir hakkı kullanabilecek.
-Akıl hastalığı, zayıflığı, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, ağır bulaşıcı hastalığı olanlar hakkında ancak resmî sağlık kurulu raporu alındıktan sonra koruma amacıyla özgürlüğünün kısıtlanması kararı verilebilecek. Bunun için kişi gerektiğinde en fazla 20 gün süreyle sağlık kuruluşuna yerleştirilebilecek. Kişi, bu karara itiraz edebilecek. AYM, daha önce bu düzenlemeyi itiraz yolu olmadığı için iptal etmişti.
Para cezaları artıyor
-Paraya çevrilen cezalarda bir güne karşılık gelen ceza miktarlarının alt ve üst sınırları artacak. Daha önce yüz lira olan üst sınır, alt sınır olarak belirlendi. Buna göre günlük para cezası, en az 100, en fazla 500 lira olacak.
Örgüt adına suç işlemeye ağır ceza
-Anayasa Mahkemesi’nin iptal ettiği, “Örgüte Üye Olmamakla Birlikte Örgüt Adına Suç İşleme” fiili yeniden düzenlendi. Yüksek Mahkeme, bu suçun, örgüt üyesi olmayan kişinin, örgüt üyesi gibi ceza almasına yol açtığını belirtmişti. Yeni düzenlemede, suç, müstakil olarak düzenlendi. Buna göre, örgüt adına suç işleyen kişi, bu nedenle ayrıca ceza alacak. Aynı zamanda eylemi nedeniyle de cezaya çarptırılacak. Eylem, terör suçu sayılacağı için verilecek ceza yarı oranında arttırılacak. Bu suçu işleyenler 2 yıl 6 aydan 6 yıla kadar hapse mahkum edilecek. Bu ceza yarı oranında indirilebilecek. Suçu işleyenlere aynı zamanda 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası da verilecek.
Konutu terk etmeme cezadan sayılacak
-Konutu terk etmemek gibi özgürlüğü kısıtlayıcı cezalar, verilen cezadan “tutukluluk” gibi mahsup edilecek.
-Konutu terk etmemek, hastaneye yatırılmak gibi adli kontrol hükümleri uygulanan kişiler, soruşturma veya dava sonunda aklanırsa, tazminat talep edebilecek.
Geniş yetkili Tazminat Komisyonu
-Bu tazminat talepleri, Adalet Bakanlığı bünyesinde kurulan Tazminat Komisyonu’na yapılacak. Komisyonun görev alanında kalmadığı düşünülen tazminat talepleri için mahkemeye itirazda bulunulabilecek.
-Adalet Bakanlığı bünyesinde geçici bir süreliğine kurulan Tazminat Komisyonu, kalıcı hale gelecek. Komisyon, söz konusu tazminat talepleri dışında, makul sürede yargılama yapılmaması nedeniyle Anayasa Mahkemesi’ne yapılan başvurularla ilgili kararları da verecek. Bu tazminat taleplerini, komisyon karara bağlayacak.
-Komisyon, dosyalarla ilgili bilirkişi incelemesi yapma hakkına sahip olacak.
-Komisyona elektronik yollarla başvuru yapılabilecek. Makul sürede yargılamanın tamamlanmaması nedeniyle AİHM ve Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapanlar da komisyona başvurmak zorunda kalacak.
-Komisyona soruşturma ve kovuşturma sürecinde ya da soruşturma ve kovuşturma bittikten sonra bir ay içerisinde başvuru yapılabilecek.
-Hakkında yakalama ve tutuklama kararı verilip daha sonra beraat eden kişiler de tazminat taleplerini komisyona yapacak.
“Hükmün açıklanmasının geri bırakılması” uygulaması yenileniyor
-Hükmün açıklanmasının geri bırakılması uygulaması, iki yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum edilen sanıklar için uygulanacak. Daha önce hüküm verilmeden önce uygulanan bu düzenleme, artık hükümle uygulanacak. Bununla birlikte, hükmün açıklanması geri bırakılsa bile mahkemelerin müsadere kararları uygulanacak.
-Sanığın kabul etmemesi halinde hükmün açıklanmasının geri bırakılmaması düzenlemesi kaldırılacak. Ancak sanık, istinaf mahkemesine başvuru yapabilecek.
-Hükmün açıklanmasının geriye bırakılması kararı 5 yıl uygulanacak. Bu sürenin ilk bir yılında, sanık için belirli yerlere gitmesinin engellenmesi, meslek sahibi olması için kursa devam etmesi gibi çeşitli denetimli serbestlik yaptırımları uygulanabilecek.
Kaçak sanık için hüküm kurulamayacak
-Kaçak durumdaki sanık hakkında olumlu ya da olumsuz bir karar verilemeyecek. Bu durum, bazı davaların zamanaşımına girmesine yol açabilecek.
-Basit yargılama usulü ile mahkeme yapılmaksızın karara bağlanan dosyalar için yeni düzenleme yapılacak. Buna göre basit yargılama sonunda verilen karara itiraz edilirse, mahkeme, bu kararla bağlı olmaksızın genel usullere göre yargılama yapacak.
Özel nitelikli verilerin işlenmesinde yeni dönem
-Özel nitelikli kişisel veriler, bilinç kaybı vb. durumlarda, açık rıza olmadan da işlenebilecek. İşverenler, vergi daireleri, özel durumlarda, ellerindeki verileri saklayabilecek. Kamu sağlığının korunması, koruyucu hekimlik, tıbbi teşhis, tedavi ve bakım hizmetleri gibi nedenlerle Sağlık Bakanlığı, SGK ve sağlık kuruluşları da veri işleyebilecek.
Bayram ikramiyesi 3 bin TL
-Deprem bölgesindeki sanayi kuruluşlarının ayağa kaldırılmasına yönelik daha önce yapılan düzenlemenin süresi bir yıl uzatıldı.
-Bayramda emeklilere ödenecek ikramiyenin 3 bin liraya yükseltilmesi düzenlemesi de pakete dahil edildi.
